Muziek dus. Toen ik het stukje van de MiG-23 aan het schrijven was speelde op de achtergrond USSR van Eddy Huntington, een stukje Italo uit de jaren 80, erg leuk.

Eddy Huntington – USSR

Ja en dan ga je eens bedenken wat voor nummers er eigenlijk allemaal zijn met ongeveer hetzelfde thema: de USSR.

Even wat uit de mouw schudden:

Pet Shop Boys – Go West (1993, cover van de Village People overigens)

Frankie goes to Hollywood – Two Tribes (1984)

Genesis – Land of Confusion (1986)

Sting – Russians (1985)

En nog een 90’s toegift, het heeft verder niks te maken met USSR of de koude oorlog, het begint slechts met een Russisch zinnetje: Американская фирма Transceptor Technologies приступила к производству компьютеров Персональный спутник en dat betekent zoveel als -de Amerikaanse firma Transceptor Technologie heeft een personal computer genaamd Spoetnik (=reisgenoot) in produktie genomen-

Snap! – The Power (1994)

Een Poolse MiG-23

De MiG-23, een van mijn favoriete straaljagers van de voormalige Sovjetunie. Ja, Sovjetunie want ik associeer die kisten heel erg met die tijd en ik was en ben enorm fan van het Russich materieel en nee ik ben geen communist. Alles staat dat ding mooi, van saai effen grijs tot camouflagekleur en er zijn nogal wat verschillende uitvoeringen qua beschildering geweest. Ook aan verschillende types was er geen gebrek en er was zelfs nog een variant van, de MiG-27. Deze was bedoeld voor nachtvluchten.

Heb deze kist helaas nog nooit in het echt ergens gezien en zou ook niet eens weten of deze wel eens op een vliegshow is geweest.

Wat mooi is aan de MiG-23 zijn de verstelbare vleugels, deze kunnen van swept wing naar deltaconfiguratie wat de vliegeigenschappen ten goede komt op elke snelheid.

MiG-23 aangezichten (tekening: Kaboldy)

Ik vraag me zo af of er wel een straaljager is met meer subtypes dan deze: MiG-23, 23S, 23SM, 23U, 23UB, 23MP, 23MS, 23MF, 23M, 23P, 23MLA, 23ML, 23MLD, 23B, 23BN, 23BK, 23BM en de eerder genoemde MiG-27 met ook weer een stuk of 9 substypes. Hoewel, nu ik het zo opschrijf daagt me dat de MiG-21 dit royaal overschrijdt, ook een favoriet van me uiteraard. Moet er wel bij zeggen dat hoewel ik het materieel van Rusland/Sovjetunie mooi vindt dat dit niet geldt voor het spul van vóór de jaren 50.

Maar weer eens een stukje over mijn favoriete computer, de Amiga.

Had ik het in de vorige twee delen over de A500 en de A1200, welke ik vroeger daadwerkelijk had, ga ik het nu hebben over de twee vreemde eenden in de bijt: de Amiga 500+ en de Amiga 600.

Amiga 500+

De Amiga 500+ kwam uit rond 1991, de periode dat men bij Commodore eigenlijk begonnen was met een hele nieuwe lijn. Maar toch kwam deze Windows Vista onder de Amiga’s er. 1Mb chip-memory, het dubbele van wat een reguliere Amiga 500 had. Heel leuk, extra geheugen, voor de rest niets extra’s. Ja, dit was de zogenaamde ECS-chipset, iets andere chips met betere prestaties etcetera. En daar zat ‘m nou ook net het probleem: veel spellen deden het niet en die mooie demo’s bleven hangen op het “moment supreme”.

Nu was chip-memory toch wel degelijk van wezenlijk belang , immers, je kon voor wat betreft muziek produceren die extra chip nu juist wel gebruiken. Het zit ‘m daarin ook in de architectuur van de Commodore Amiga, je had chip-memory en fast-memory. Chip was voor veel software heel belangrijk omdat dit rechtstreeks adresseerbaar was vanuit alle componenten, fast-mem was alleen beschikbaar voor de CPU. Klein detail aan de A500+: er zaten nieuwe labeltjes op! Voor de rest “same old, same old”.

Gemiste kans, maar niet een computer die je helemaal moet afschrijven. Hij mist ook in mijn collectie want ze zijn minder gemaakt en blijkbaar ook “en masse” weggegooid.

Amiga 600

Jaaa, het nieuwe design van de laatste generatie Amiga’s. Net zoals de A1200 een nieuw fris uiterlijk en helemaal bij de tijd. En wat een schatje, een soort mini-1200, maar zeker niet minder. De eerste keer dat ik ‘m zag was thuis bij Paul, hij maakte er modjes op, volgens mij tot diep in de nacht.

Maar wederom was dit toch weer een soort Windows ME onder de Amiga’s. Het was welliswaar een nieuw model, maar onder de motorkap was het nog steeds een VW Golf 1. Belachelijk! Er zat een ordi 68000 in van Motorola terwijl de A1200 een EC68020 had! Dus 7MHz tegen 14MHz, niet bepaald een wolf in schaapskleren, meer een soort van BMW met een Mini-motor.

Ik zou eerlijk gezegd niet zo snel iets kunnen bedenken waarom dit nou zo’n hele speciale Amiga zou moeten zijn. Het is wel weer zo’n niche-ding als de A500+, nergens meer te vinden bijna. Gelukkig heb ik er wel eentje, die van Paul. (via Christiaan, want die snapte er niks van. Windows-adeptje hè, hmptjah)

Onderlinge verbanden (en herinneringen) leggen via muziek, reuk, tast of wat dan ook. Een bekend fenomeen waar de meesten wel iets mee hebben, de één meer dan de ander. Ik heb dat met de meest uiteenlopende dingen, maar vooral met muziek.

Nou kan ik wel een hele psycho-analyse gaan typen maar het lijkt me verstandiger eens wat voorbeelden op tafel te gooien. Gewoon omdat dat kán én om uiteraard een reactie uit te lokken van goede vriend Christiaan.

Exhibit 1:

Philips cassettebandje model C-60 uit het jaar nul. (1979 waarschijnlijk)

Associatie: James Last – Happy Music van Trumpet a Go Go vol 2

Dit is een makkelijke want het staat er ook daadwerkelijk op.

Exhibit 2:
Het maakt tegenwoordig niet uit waar ik Seal zijn nummer Crazy speel, ik word altijd meteen meegezogen naar 1991 toen ik nog op de analistenschool zat. Het nummer stond op een verzamel-CD die ik vrijwel altijd in mijn, voor die tijd, zeer luxe discman had. Seal – Crazy betekent dus:  bus lijn 2, via Grote Markt lijn 61 naar de Poortstraat. Wel saai trouwens, steeds dezelfde CD zo achteraf.

Exhibit 3:
Baltimora – Tarzan Boy. Hehe, een voor de hand liggende relatie met dit nummer is natuurlijk het hangen aan een liaan. Ware het niet dat we in 1982 op school tijdens apekooi dit ook daadwerkelijk deden. Goed Italo-nummer overigens, vind ik. Gelukkig doe ik tegenwoordig niet meer zoveel apekooi dus die kant van de associatie leg ik niet, maar als ik ’t nummer hoor moet ik daar wel aan denken. Good times!

Exhibit 4:
En toen woonde ik opeens op mezelf. Wat speelde er op MTV toen ik de TV voor het eerst op mijn kamer aanzette?

Freedom! At last.

Exhibit 5:
Zie je een button (zo’n ding van metaal of plastic met een speld) dan denk ik eigenlijk alleen maar Doe Maar. Er waren wel meer buttons in 1981, maar op een of andere manier zag ik alleen maar veel, heel veel buttons in groen/paars van Doe Maar. Willekeurig nummer is goed, een button=Doe Maar.
Willekeurig nummer van Doe Maar dan maar, maar niet een single, want die kennen we allemaal inmiddels wel.

Ik besloten er maar een multi part post van te maken. Deel 2 volgt over een tijdje wel, als ik zin heb. ’t Is ook teveel om op te noemen.

Soms heb je wel eens zo’n moment, wanneer je een nummer hoort én ziet denkt van: “Damn! Was het nog maar 1985!

Met Sandra – Maria Magdalena heb ik dat bijvoorbeeld. Tja.. 14 jaar en dan zo’n videoclip op TV zien. Hehe, ja das leuk.

Ah, what the hell. Nog maar twee nummers van Sandra.

Sommige dingen, zoals bijvoorbeeld de winter van ’79, lijken eenmalig voor te komen gedurende iemands leven. Zo ook de ijzel op 2 maart 1987: heel Noord-Nederland in rep en roer vanwege omgevallen bomen, electriciteitsmasten die dreigden om te vallen en spekgladde wegen waar je als jong mens van 17 niet zelfstandig op kon staan. De schade liep in de miljoenen guldens, wat rest waren de mooie plaatjes, want laten we wel wezen; het is hartstikke mooi om te zien.

Alle bomen ingepakt in een laag transparent ijs, de wegen begaanbaar met schaatsen en sommige huizen aan één zijde compleet glad van het ijs. Ik laat het hierbij, de foto’s vertellen meer dan het woord.

de Buran landt na de eerste vlucht (foto: buran.ru)

Terwijl er een Amerikaanse shuttle staat te wachten tot ie gelanceerd mag worden duik ik eens in het verleden. Er was ten tijde van de koude oorlog immers nog een andere grote speler: de Sovjetunie. Hoewel veel beticht van imitatie heeft de voormalige Sovjetunie wel degelijk eigen dingen ontworpen, maar uiteraard goed gekeken hoe de toenmalige vijand het deed.

Een van die dingen was de Buran (of Бурáн: sneeuwstorm). Een shuttle welke veel leek op de Amerikaanse shuttle maar toch wat eigen dingetje van zichzelf had.

De Sovjetunie had eind jaren ’50 van de vorige eeuw al de behoefte aan een herbruikbaar lanceersysteem, het duurde echter tot de jaren ’60 voordat er een plan kwam. Dit plan werd echter overschaduwd door een ander project: dat van de Intercontinentale Ballistische Raketten (ICBM’s), dit project kreeg voorrang (want: koude oorlog) en dus kon het plan van de herbruikbare lanceersystemen weer in de kast.

Een vergelijking tussen de Amerikaanse- en Sovjetshuttle (bron: buran.ru)

de OK-GLI in het museum van Speyer (foto: Kozuch/Wikipedia)

Begin jaren ’70 was daar opeens het Shuttleprogramma van de Verenigde Staten waarop de Sovjetunie niets anders kon doen dan een antwoord geven op deze ontwikkeling. Dit resulteerde in het Buranprogramma. Voor dit doel werd in 1976 een bedrijf opgericht met de naam NPO Molniya (Научно Производственное Oбъединение Молния, wat zoveel betekent als Wetenschappelijke Productie-associatie Bliksem).  Dit resulteerde 4 jaar later tot de bouw van de eerste prototypes op schaal, dit gebeurde tussen 1980 en 1988. Tussentijds werd in 1984 het eerste vliegwaardige prototype gebouwd (model: OK-GLI), dit model was voorzien van straalmotoren zodat het vanaf een baan kon opstijgen om vervolgens in glijvlucht van grote hoogte te landen. Het totale aantal prototypes was groot, er waren levensgrote modellen voor hitte- en koudetests, vliegwaardige modellen, halfgebouwde modellen en uiteindelijk ook niet afgebouwde modellen.

Als lanceersysteem voor het project werd een 2-traps raket ontwikkeld door NPO Molniya, de Energía (Энергия). Gekozen werd voor een 2-trapsraket-ontwerp met een enorme voortstuwing (tot 32.000 kiloNewton) welke zelfs een aardige hoeveelheid groter was dan twee vaste brandstofraketten plus de motoren van de Amerikaanse Space Shuttle, de Buran had overigens géén eigen voortstuwing tijdens de lancering.

Op 15 november 1988 was hét moment supreme voor de Sovjetunie, toen werd model OK1-K1 onbemand gelanceerd en heeft gedurende ongeveer 3 uur in een baan om de aarde gevlogen om daarna geheel automatisch te landen op de landingsbaan van Baikonur. Dit was helaas ook de laatste vlucht van de Buran, het project werd wegens bezuinigingen en politieke strubbelingen geschrapt in 1993 om nooit meer te worden opgestart.

Van de Buran werd niets meer vernomen totdat deze in 2002 werd vernietigd door het instorten van de hangar waarin deze zich bevond, hierbij kwamen 8 mensen om het leven.

Een opstijgende(!) OK-GLI tijdens een testvlucht (foto: buran.ru)

Van de 5 geplande productiemodellen zijn er, inclusief de Buran, uiteindelijk 2 vrijwel complete modellen over, de overige 3 zijn nooit afgebouwd. Beide modellen, de OK1-K2 en de OK2-K1, staan in het Cosmodrome van Baikonur. Een toch wel speciaal model, de eerdergenoemde OK-GLI is in 2002 gekocht door het Technikmuseum Speyer in Speyer (D) en staat daar tentoongesteld.

Een niet genoemd vliegtuig welke toch een vermelding waard is, is de Antonov 225. Dit grootste vliegtuig ter wereld werd ontworpen als transportvliegtuig voor de Buran, uiteindelijk werd dit model waarvan er maar één is gebouwd ingezet als vrachtvliegtuig en doet dit nog tot op de dag van vandaag.

Al met al was dit project toch eentje dat niet vergeten zou mogen worden, het had wel degelijk potentie.

Tot slot nog een kort filmpje van een van de testvluchten van de OK-GLI, een apart gezicht om een shuttle te zien opstijgen vanaf een normale baan als je jaren gewend bent een Amerikaanse shuttle te zien opstijgen met behulp van raketten.

[flashvideo file=https://geduldloos.com/wp-content/uploads/Bourane_OK-GLI.flv /]

foto: folder van de Philips DP70 (eigen foto)

Wat langer geleden was er de 70mm-film; hoge beeldkwaliteit en een enorm groot beeld in de bioscoop. Veel bekende films van de jaren 50 en 60 zijn er mee opgenomen waar Ben-Hur (lange film overigens) toch wel de boventoon heeft qua gebruik van het beeldoppervlak.

In de stad Groningen waren er 3 bioscopen met de mogelijkheid tot 70mm: Camera 1, Cinema Palace en Grand Theatre. Met de sluiting van Grand Theatre als bioscoop in 1977 en de sluiting van Cinema Palace in 1984 bleef alleen Camera nog over met hun Philips DP70-systeem (zie afbeelding). In het verleden heb ik nog wel eens een korte 70mm-film meegenomen om te zien hoe het er nou uitzag wanneer het doek vergroot werd tot de oppervlakte voor 70mm-projectie, een indrukwekkend groot beeld!  Helaas zoals alle leuke dingen viel het  doek voor Camera Theater in 2006 en was het afgelopen met de mogelijkheid tot 70mm-projectie in Groningen.

In 1967 echter was men al druk bezig met de opvolger van 70mm: IMAX, toen nog Multiscreen geheten. IMAX is een iets groter beeld op de grootte van een 70mm-film waarbij de filmbeelden horizontaal liggen inplaats van verticaal. (zie afbeeldingen)

IMAX-film (foto: eigen foto)

70mm-film wide (foto: eigen foto)

Het duurde nog tot 1970 voordat er een echte film kwam op het IMAX-formaat, maar de trend werd gezet en spoedig kwamen er wereldwijd IMAX-theaters.

70mm wordt in Nederland nu nog vertoond in het Filmmuseum te Amsterdam met toch wel een ruime keus aan films.

Na mijn kennismaking met de Commodore Amiga 500 kwam daar in 1992 de Amiga 1200. Nog mooier, erg gelikt qua uiterlijk en met nóg betere hardware dan zijn voorganger.

Een Amiga 1200 uit de collectie

Ook ik kon niet achterblijven en moest en zou er eentje hebben. Gelukkig werkte ik in die tijd parttime bij een bouwmarkt en kon ‘m uiteindelijk kopen. Wanneer het was weet ik niet meer precies, het was sowieso in de zomer van 1992. Het was namelijk pokkeheet in de bus die ik nam naar Dokkum! In Dokkum zat destijds een filiaal van Barlage Computer Hardware en zij waren de enige die de A1200 HD voor een normale prijs verkochten: fl.1200,- om precies te zijn.

De reis duurde lang, door de hitte vermoed ik, maar uiteindelijk was ik dan in het Friese Dokkum. De gezochte locatie was de boterstraat en die kon ik natuurlijk niet vinden. Maar eens even een voorbijganger de weg vragen dacht ik:

“Meneer ik zoek de boterstraat”
-“wat hear, de bôôterstraat?”
“Ja, de bo-ter-straat”
-“ooooh, jo wolle nâr de butterstrjítte” *mompelbrabbel*

Goed, mijn eerste kennismaking met een rasechte stugge Fries was een feit. Maar goed, de beste man wees in elk geval de richting die ik moest lopen.

Weldra was ik in de winkel en overhandigde de e-nor-me aderlating en liep ik zo snel als ik kon met die enorme doos (Amiga Magic-pakket) naar het busstation. Hoe ik thuisgekomen ben weet ik niet meer, maar ik weet wel dat er een wereld voor me openging! Een Amiga 1200 en hij was me daar toch snel, 14Mhz, veertien hele Megahertzen, maar vergelijk het niet met een PC want het was vele male sneller en mooier dan een PC uit die tijd.

Uiteindelijk een modempje erbij gekocht en ik kon de BBS’en afzoeken naar software, want ja, dat deed je toen ook al niet legaal.

Na een aantal jaren kwam er helaas een einde aan het Amiga-tijdperk. Commodore had idiote beslissingen genomen en werd uiteindelijk verkocht aan Escom (dat zelf nog een tijdje A1200’s maakte) en vervolgens weer naar een andere partij. De merknaam Amiga kwam weer in handen van een derde partij en toen was het afgelopen,…en dit artikel ook.

Sint Maarten, noordelijk lampionnetjesfeest, morgen is het weer zover: voor kinderen geweldig, voor sommige volwassenen een halve (!) avond van hel en verdoemenis!

Ja, zo ging dat in '78

Vroeger liep ik uiteraard het hele dorp af om die plastic zak maar zo vol mogelijk te krijgen, ook de winkels moesten het gilde der zingende kinderen natuurlijk ontgelden. Uren was je er voor je gevoel mee bezig om die lampion met een prikpen uit karton te prikken en het semi-transparante papier moest je in een passende vorm uitknippen om vervolgens met lijm, uit die bekende transparante fles met oranje dop, aan de binnenkant van je lampion te plakken.

Ook nu nog worden de lampionnen nog steeds op de basisscholen gefabriceerd met als enig verschil een gloeilampje in tegenstelling tot het waxinelichtje (dat trouwens áltijd uitging want het waait en regent immers bijna altijd op de 11e van de 11e).

Ook de liedjes zijn misschien wat gemoderniseerd maar het doel blijft hetzelfde: snoep! Zoveel mogelijk! En scheep ze niet af met een pedagogisch verantwoorde organisch geteelde appel of peer want dat is slecht voor je naam in de buurt. Dan word je feitelijk de “Hier woont juffrouw kikkerbil” die hen niets meer geven wil. Indien je niet gediend bent van zingende kleuters is het natuurlijk wel een eenmalige opt-out voor het volgende jaar welke je weinig geld kost.

Het zal mij benieuwen hoeveel er dit jaar langs de deur komen, vorig jaar waren het er hooguit 25.

Nog even een kort modernistisch liedje:

“Sint Maarten, Sint Maarten,

er waren twee tomaten,

de ene had een petje op,

de ander had een kale kop”